W toku eksploatacji urządzenie ciśnieniowe podlega następującym badaniom:

• badania okresowe – dla urządzeń objętych formą dozoru pełnego, w terminach określonych dla danego rodzaju urządzenia;
• doraźne eksploatacyjne – wykonuje się w terminach wynikających z bieżących potrzeb;
• doraźne powypadkowe lub poawaryjne – przeprowadza się w przypadku wystąpienia niebezpiecznego uszkodzenia urządzenia ciśnieniowego lub nieszczęśliwego wypadku związanego z jego eksploatacją, prowadzone są w celu ustalenia przyczyn zdarzenia, sformułowania wniosków dotyczących działań zapobiegawczych oraz ich wdrożenia.

Badania okresowe są wykonywane jako:

• rewizje główne – polega na wykonaniu rewizji zewnętrznej rurociągu oraz:

• ocenie wizualnej ścianek rurociągu i jego zabudowy w zakresie określonym w dokumentacji technicznej lub ustalonym z organem właściwej jednostki dozoru technicznego,
• ocenie wyników badań określonych w dokumentacji technicznej lub ustalonych z organem właściwej jednostki dozoru technicznego.

Osprzęt i wyposażenie rurociągu technologicznego powinny być zdemontowane w zakresie uzgodnionym z organem właściwej jednostki dozoru technicznego.

W techniczne uzasadnionych przypadkach, po uzgodnieniu z organem właściwej jednostki dozoru technicznego, ocena wizualna może być uzupełniona lub zastąpiona innymi badaniami;

• próby ciśnieniowe – wykonuje się zgodnie z dokumentacją techniczną rurociągu, z zasady jako próby hydrauliczne, przy czym w technicznie uzasadnionych przypadkach próbę hydrauliczną można zastąpić inną próbą lub badaniem innego rodzaju po uzgodnieniu z organem właściwej jednostki dozoru technicznego;
• rewizje zewnętrzne – obejmują zewnętrzne oględziny urządzenia ciśnieniowego i osprzętu w miejscach dostępnych, a w miarę możliwości także sprawdzenie działania tego osprzętu i przeprowadzenie prób funkcjonalnych oraz obejmuje:

• ocenę warunków eksploatacji rurociągu technologicznego w oparciu o dokumentację techniczną;
• ocenę wizualną powierzchni rurociągu technologicznego w miejscach dostępnych, w tym powłok i izolacji, elementów zabudowy i posadowienia, osprzętu ciśnieniowego i osprzętu zabezpieczającego, a w miarę możliwości także sprawdzenie działania tego osprzętu;
• ocenę wyników badań określonych w dokumentacji technicznej lub ustalonych z organem właściwej jednostki dozoru technicznego;
• inne badania określone w dokumentacji technicznej.

Badania doraźne eksploatacyjne

Zakres badań doraźnych eksploatacyjnych i sposób przygotowania urządzenia do tych badań ustala organ właściwej jednostki dozoru technicznego, w zależności od okoliczności uzasadniających ich przeprowadzenie. Badania te mogą być wykonywane jako:

• próby ciśnieniowe
• rewizje główne
• rewizje zewnętrzne

uzupełnione lub zastąpione innym badaniem w trybie indywidualnym.

Badania doraźne eksploatacyjne są wykonywane na wniosek eksploatującego urządzenie ciśnieniowe, w szczególności w przypadku:

• zmiany miejsca zainstalowania urządzenia;
• naprawy urządzenia ciśnieniowego, w tym naprawy metodami chemicznymi, lub jego modernizacji;
• wymiany niektórych elementów urządzenia;
• zmiany nastawy osprzętu zabezpieczającego;
• zmiany charakterystyki lub rodzaju urządzeń zasilających;
• stwierdzenia nieszczelności lub uszkodzeń ścianek urządzenia ciśnieniowego;
• zmiany dokonywanej w instalacji współpracującej z urządzeniem ciśnieniowym, mającej wpływ na warunki eksploatacji urządzenia ciśnieniowego;
• uzasadnionym stanem technicznym urządzenia ciśnieniowego;
• zmiany eksploatującego skutkującej zmianami warunków eksploatacji urządzenia ciśnieniowego.

Urządzenie techniczne, dla którego ustalono formę dozoru technicznego pełnego wymaga uzyskania przez eksploatującego decyzji zezwalającej na eksploatację wydaną przez właściwy organ dozoru technicznego.

Przed wydaniem pierwszej decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia technicznego organ właściwej jednostki dozoru technicznego wykonuje następujące czynności:

1. sprawdza kompletność i prawidłowość dokumentów – wstępnie czynność wykonywana przez inspektora w biurze;
2. identyfikuje urządzenie, sprawdza jego stan i oznakowanie – wizyta u eksploatującego;
3. sprawdza zgodność wyposażenia z przedłożoną dokumentacją na miejscu eksploatacji urządzenia – wizyta u eksploatującego;
4. przeprowadza badanie odbiorcze – wizyta u eksploatującego.

Badania odbiorcze rurociągów technologicznych obejmują dodatkowo:

• sprawdzenie wyników pomiarów początkowego położenia elementów rurociągu wykonanych przez eksploatującego lub jego służby,

• w przypadku rurociągów podziemnych, bezpośrednio przed przykryciem rurociągu ziemią, organ właściwej jednostki dozoru technicznego, w ramach badania odbiorczego, przeprowadza wizualne badanie zewnętrznych powierzchni rurociągu w celu wykrycia uszkodzeń, które mogły powstać podczas jego transportu lub posadowienia.

1. Opis techniczny dla każdego zgłaszanego urządzenia ciśnieniowego (formularz)

Zawartość opisu technicznego zgodna z § 12 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego dla niektórych urządzeń ciśnieniowych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. z 2022 r., poz. 68).

2. Dokumenty określone w przepisach dotyczących oznakowania CE dostarczane przez wytwarzającego każde zgłaszane urządzenie lub wytwarzającego zespół, w skład którego wchodzi urządzenie w przypadku montażu prowadzonego z końcową oceną zgodności. W przypadku urządzeń wyprodukowanych przed 1 maja 2004 roku dokumenty określone w specyfikacjach technicznych uzgodnionych z organem właściwej jednostki dozoru technicznego. Dokumenty powinny zawierać składniki istotne dla oceny wyjściowego poziomu bezpieczeństwa urządzenia. Pomocne są tu deklaracje zgodności dla poszczególnych elementów instalacji a w przypadku, gdy przedmiotem oceny zgodności jest zespół deklaracja jest niezbędna w celu zidentyfikowania jego granic.

3. Rysunek konstrukcyjny dla każdego zgłaszanego urządzenia ciśnieniowego z podaniem nominalnej i minimalnej grubości ścianek głównych elementów oraz wykazem materiałów użytych do jego budowy lub inny dokument z tymi informacjami w postaci uzgodnionej z UDT;

4. Schemat instalacji z zaznaczeniem lokalizacji każdego zgłaszanego urządzenia ciśnieniowego, źródeł zasilania, osprzętu ciśnieniowego oraz osprzętu zabezpieczającego i automatyki zabezpieczającej.

W przypadku zastosowania automatyki zabezpieczającej dodatkowo:

• wykaz elementów automatyki zabezpieczającej z podaniem typów, wytwórców lub zamiennie innych charakterystycznych parametrów elementów automatyki zabezpieczającej mających znaczenie dla projektowanej niezawodności automatyki i umożliwiających prawidłową ocenę doboru elementów w przypadku konieczności wymiany w toku dalszej eksploatacji, zakresów pomiarowych i wartości nastaw oraz, jeżeli ma to zastosowanie, także ich oznaczeń technologicznych,
• schematy elektryczne obwodowe i logiczne układu automatyki zabezpieczającej,
• opis sposobu oraz częstotliwość przeprowadzenia prób funkcjonalnych, z uwzględnieniem uruchomienia środków korekcyjnych lub przejścia urządzenia w stan bezpieczny,
• dokumentację dodatkową określoną w zastosowanych specyfikacjach technicznych automatyki zabezpieczającej, w szczególności: instrukcje obsługi i konserwacji zainstalowanego wyposażenia automatyki zabezpieczającej, aktualne protokoły kalibracji i nastaw członów pomiarowych oraz przetworników;

5. Plan usytuowania każdego zgłaszanego urządzenia ciśnieniowego, z uwzględnieniem rozmieszczenia sąsiednich urządzeń lub budynków;

UWAGA: Schemat instalacji i plan usytuowania, można przedłożyć w dwóch egzemplarzach dla całej instalacji.

6. Opis doboru osprzętu zabezpieczającego wraz z jego dokumentacją z uwzględnieniem źródeł zasilania (dobór nie jest wymagany dla urządzeń objętych końcową oceną zgodności jako zespół);

7. Schemat przestrzennego ułożenia rurociągu z oznaczeniem jego wymiarów, w tym rozmieszczenie zawieszeń i podparć, granic i kierunku przepływu, pochyleń i odwodnień;

8. Dane techniczne ochrony przeciwkorozyjnej i izolacji, jeżeli zostały zastosowane;

9. Wykaz zawieszeń i podparć z określeniem nastaw roboczych oraz nastaw w warunkach próby hydraulicznej;

10. Protokół z pomiarów początkowego położenia elementów rurociągu w przypadku użytkowania rurociągu w warunkach pełzania materiału lub w podwyższonych temperaturach;

11. Instrukcję eksploatacji dla każdego zgłaszanego urządzenia ciśnieniowego.

Zawartość instrukcji eksploatacji powinna być zgodna z § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego dla niektórych urządzeń ciśnieniowych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. z 2022 r., poz. 68).

UWAGA: W zależności od konstrukcji urządzenia ciśnieniowego i jego warunków eksploatacji treść instrukcji eksploatacji może być ograniczona, za zgodą organu właściwej jednostki dozoru technicznego, do niezbędnego minimum lub ujęta w instrukcji eksploatacji zespołu urządzeń ciśnieniowych lub instalacji technologicznej, w której jest zainstalowane urządzenie ciśnieniowe.

Wymieniona wyżej dokumentacja dotyczy również urządzeń po raz kolejny oddawanych do eksploatacji, przy czym może ona ulec modyfikacji w oparciu o prowadzone w takim przypadku badanie kwalifikacyjne.

Tryb postępowania w przypadku nowych urządzeń

• Zgłoszenie urządzenia w formie pisemnego wniosku skierowanego do właściwego terenowo oddziału UDT. Załącznik do wniosku stanowią dwa komplety dokumentacji dla każdego ze zgłaszanych urządzeń podlegających dozorowi technicznemu, wchodzących w skład instalacji.
• Rozpatrzenie wniosku i przystąpienie do badań odbiorczych.
• Wystawienie przez inspektora UDT protokołu z badania oraz wydanie decyzji zezwalającej na eksploatację dla każdego urządzenia po pozytywnym wyniku badania.
• Przesłanie drogą  pocztową księgi rewizyjnej dla każdego urządzenia oraz wystawienie rachunku.

Tryb postępowania w przypadku zmiany eksploatującego urządzenie techniczne

W przypadku zmiany eksploatującego urządzenie techniczne, nowy eksploatujący wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki poprzedniego eksploatującego wynikające z decyzji, o której mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o dozorze technicznym, pod warunkiem że:

1. od dnia przeprowadzenia ostatniego badania urządzenia technicznego nie wprowadzono zmian dotyczących jego eksploatacji, które są określone w rozporządzeniu MRiT z dn. 17 grudnia 2021 r. (Dz.U. z 2022 r., poz. 68);
2. nowy eksploatujący złoży oświadczenie o spełnianiu warunku, o którym mowa w pkt 1, i poinformuje organ właściwej jednostki dozoru technicznego o zmianie eksploatującego urządzenie techniczne – oświadczenie o zmianie eksploatującego.

Tryb postępowania w przypadku urządzeń ponownie rejestrowanych

Ponowna rejestracja urządzenia eksploatowanego w Polsce

• zgłoszenie urządzenia w formie pisemnego wniosku skierowanego do oddziału UDT wraz z księgą rewizji urządzenia i wymaganą dokumentacją
• uzgodnienie ze zgłaszającym czasu, miejsca i zakresu badań doraźnych eksploatacyjnych po zweryfikowaniu dokumentacji a w przypadkach złożonych wymagane jest przeprowadzenie badania kwalifikacyjnego, w oparciu o które ustalany jest dalszy sposób postępowania w odniesieniu do wymagań w zakresie dokumentacji technicznej i wymaganych badań
• wystawienie przez inspektora UDT protokołu z badania/ badań oraz wydanie decyzji zezwalającej na eksploatację w przypadku pozytywnego wyniku ostatecznego badania
• przesłanie drogą  pocztową książki rewizji oraz wystawienie rachunku.

¹⁾ – rurociągi technologiczne gazu ziemnego na obiektach wydobycia przed oczyszczeniem w celu przekazania do sieci przesyłowej

²⁾ – wykonuje się w okresach remontowych, lub w terminach rewizji głównych, tylko w przypadku, jeżeli rewizja główna nie umożliwia oceny dalszej bezpiecznej eksploatacji rurociągu

³⁾ – rurociągi na stacjach redukcyjnych, tłoczniach gazu i innych obiektach powiązanych z rurociągami przesyłowymi

Jeżeli urządzenie techniczne jest objęte formą dozoru technicznego pełnego potrzebujesz decyzji zezwalającej na eksploatację.

W toku eksploatacji urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym pełnym organ właściwej jednostki dozoru technicznego:

• przeprowadza badania urządzenia w warunkach gotowości do pracy – badanie odbiorcze;
• wykonuje okresowe i doraźne badania techniczne
• sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących urządzenia techniczne.

 Decyzji zezwalającej na eksploatację nie wydaje się w przypadku urządzeń technicznych objętych uproszczoną formą dozoru.